Zagadnienie 1 z 0
In Progress

Wniosek o rozpoznanie niezaskarżalnych postanowień sądu I instancji (art. 380 kpc)

W apelacji możemy zawrzeć wniosek o rozpoznanie niezaskarżalnych zażaleniem postanowień sądu I instancji posiadających wpływ na wynik sprawy (art. 380 kpc). Mowa o tego rodzaju postanowieniach, od których w ogóle w świetle przepisów (przede wszystkim art. 394 i art. 394[1a] kpc) nie przysługuje zażalenie. Są to np. postanowienie dowodowe czy postanowienie o oddaleniu wniosku o przywrócenie terminu.

Skoro tego rodzaju postanowienia nie są możliwe do samodzielnego zaskarżenia, to można je kwestionować przy okazji apelacji. 

Przedmiotem rozpoznania przez sąd II instancji mogą być tylko takie postanowienia sądu I instancji, które:

O ile pierwszy warunek nie budzi wątpliwości, o tyle co do wpływu na wynik sprawy musimy taki hipotetyczny wpływ wyjaśnić. Należy we wniosku na podstawie art. 380 kpc określić hipotetyczny wpływ na wynik sprawy. Ostatecznie to, czy kwestionowane postanowienie taki wpływ miało, będzie podlegało ocenie sądu II instancji.

Z omawianym wnioskiem wiąże się ściśle instytucja zastrzeżenia do protokołu (art. 162 kpc). Jak wynika z art. 162 kpc strona powinna zwrócić uwagę sądu na uchybienie przepisom postępowania, wnosząc o wpisanie zastrzeżenia do protokołu. Zastrzeżenie można zgłosić najpóźniej na kolejnym posiedzeniu. Jeżeli strona jest zastępowana przez profesjonalnego pełnomocnika (m.in. adwokata, radcę prawnego), a nie zgłosiła takiego zastrzeżenia, to nie ma prawa powoływania się na to uchybienie w dalszym toku postępowania.

§ 1. Strona powinna zwrócić uwagę sądu na uchybienie przepisom postępowania, wnosząc o wpisanie zastrzeżenia do protokołu. Zastrzeżenie można zgłosić najpóźniej na kolejnym posiedzeniu.
§ 2. Stronie zastępowanej przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej, która zastrzeżenia nie zgłosiła, nie przysługuje prawo powoływania się na to uchybienie w dalszym toku postępowania. Skutku tego nie niweczy wypowiedzenie lub cofnięcie pełnomocnictwa.
§ 3. Przepisu § 2 nie stosuje się, gdy chodzi o przepisy postępowania, których naruszenie sąd powinien wziąć pod rozwagę z urzędu lub gdy strona uprawdopodobni, iż nie zgłosiła zastrzeżeń bez swojej winy.

Oznacza to, że zgłoszenie zastrzeżenia do protokołu strony reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika jest koniecznym warunkiem dla wniosku na podstawie art. 380 kpc (postanowienie SN z 16 marca 2021 r., IV CSK 409/20).

Rygor ten ustawa łagodzi tylko w dwóch sytuacjach:

W sytuacji, gdy strona jest nieobecna podczas rozprawy, na której doszło do naruszenia przepisów postępowania (np. pominięcie wniosku dowodowego), a rozprawa została na tym samym terminie zamknięta, strona może w trybie art. 380 kpc wnosić o rozpoznanie takiego postanowienia, mimo iż nie zgłosiła zastrzeżenia do protokołu i nie musi wykazywać braku winy (wyrok SN z 9 lipca 2020 r., III UK 7/19).

Co istotne, w świetle aktualnego orzecznictwa SN, zastrzeżenie do protokołu nie musi wskazywać naruszenia konkretnych przepisów (np. postanowienie SN z 22 stycznia 2021 r., III CSKP 23/21), wobec czego nawet jeżeli jakiś przepis został pominięty w zastrzeżeniu, a jest z nim związany, możliwe będzie wskazanie jego naruszenia w apelacji.

W postępowaniu przed sądem I instancji na rozprawie 17 listopada 2022 r. został pominięty dowód z opinii biegłego sądowego, ponieważ miałby on powodować przedłużenie postępowania i nie był istotny dla sprawy (art. 235[2] § 1 pkt 2 i 5 kpc). Na tej samej rozprawie pełnomocnik powoda zgłosił zastrzeżenie do protokołu w trybie art. 162 kpc, wyjaśniając, że dowód ten jest istotny, ponieważ ma dostarczyć wiedzę specjalną, niezbędną do ustalenia nieprawidłowego wykonania zobowiązania oraz wysokości szkody, co mogło naruszyć art. 227 kpc oraz art. 278 § 1 kpc.

Postanowienie dowodowe sądu I instancji nie mogło zostać zaskarżone w drodze zażalenia, więc w przypadku niekorzystnego orzeczenia, powód może kwestionować opisane postanowienie dowodowe. Spełnił on warunek zgłoszenia zastrzeżenia do protokołu.

Przykładowo, wniosek taki mógłby w apelacji zostać sformułowany w następujący sposób:

Jednocześnie na podstawie art. 380 kpc wnoszę o rozpoznanie postanowienia sądu I instancji wydanego na rozprawie 17 listopada 2022 r. w przedmiocie pominięcia dowodu z opinii biegłego sądowego, ponieważ w ten sposób zostały naruszone art. 235[2] § 1 pkt 2 i 5 kpc oraz art. 227 kpc i art. 278 § 1 kpc. Dowód ten zmierzał do wykazania – w świetle wiedzy specjalnej – nieprawidłowego wykonania przez stronę pozwaną zobowiązania oraz wysokość poniesionej przez powoda szkody. Były to fakty istotne z perspektywy dochodzonego roszczenia odszkodowawczego i dowód nie zmierzał do przedłużenia postępowania, a więc nie zachodziła podstawa jego pominięcia, wskazana w art. 235[2] § 1 pkt 2 i 5 kpc. Pominięcie dowodu miało wpływ na wynik sprawy, ponieważ w sprawie nie dokonano ustaleń co do nieprawidłowego wykonania zobowiązania i poniesionej przez powoda szkody, co skutkowało oddaleniem powództwa.

Art. 4[1] kpc

Z uprawnienia przewidzianego w przepisach postępowania stronom i uczestnikom postępowania nie wolno czynić użytku niezgodnego z celem, dla którego je ustanowiono (nadużycie prawa procesowego).