Informacje ogólne
Jaki jest cel sporządzenia pisemnej umowy?
Celem sporządzenia umowy powinno być takie sformułowanie jej postanowień, aby w przypadku sporu było jasne, kto i do czego jest zobowiązany oraz jak ma te zobowiązania wykonać. Umowę piszemy w taki sposób, aby sąd mógł łatwo ją zrozumieć i orzec na jej podstawie.
Co jest podstawą sporządzenia umowy?
Podstawą sporządzenia umowy powinny być akty prawa powszechnie obowiązującego, głównie Kodeks cywilny. Aby poprawnie formułować postanowienia umowy, niezbędne jest konstruowanie ich w taki sposób, w jaki nakazuje to treść przepisów prawa. Powinniśmy niemalże przepisać treść odpowiednich przepisów.
Zgodnie z art. 535 § 1 kc, przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.
Postanowienie umowy powinno więc wyglądać:
„Sprzedawca zobowiązuję się przenieść na kupującego własność samochodu osobowego marki Toyota Auris o nr VIN12345678912345678 za cenę 50 tys. złotych i wydać mu tę rzecz, a Kupujący zobowiązuję się rzecz odebrać i zapłacić Sprzedawcy cenę.”
W jaki sposób pisać umowę na egzaminie?
Na egzaminie zalecam pisanie umowy w sposób zwięzły. Co to oznacza?
Mianowicie, nie powinniśmy zawierać w umowie zbędnych elementów. Po pierwsze, na egzaminie czas na napisanie umowy jest ograniczony do 6 godzin. Po drugie, dopisując dodatkowe postanowienia możemy popełnić w nich jakiś błąd. Warto więc skupić się na tym aby nasza umowa zawierała wszystkie elementy warunkujące jej ważność i skuteczność oraz aby dodatkowo zawierała tylko takie postanowienia, których wymaga od nas zadanie egzaminacyjne.
W celu sporządzenia zwięzłej umowy nie powinniśmy przepisywać do niej przepisów ustanawiających normy imperatywne, tj. bezwzględnie obowiązujące (strony umowy nie mogą postanawiać inaczej niż przewidują te normy) oraz semiimperatywne (strony mogą rozszerzyć zakres uprawnień przyznanych przez te normy, ale nie mogą ich ograniczyć) – jeżeli nie rozszerzamy zakresu uprawnień przewidzianych tymi normami. Ponieważ normy te zawarte są w ustawach, które mają charakter powszechnie obowiązujący, wiążą one strony umowy mimo braku ich powtórzenia w umowie.
Niekiedy jednak zadanie egzaminacyjne może nakazać nam wprowadzenie do umowy pewnych oświadczeń. Tylko w takim przypadku zalecam ich wpisywanie.
Umowa sprzedaży powinna zawierać postanowienia dotyczące kondycji finansowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w szczególności w kontekście tego, że nie toczy się wobec niej postępowanie upadłościowe i restrukturyzacyjne.
W umowie powinniśmy posługiwać się językiem prawniczym, a nie potocznym. Powinniśmy więc używać zwrotów wskazanych w przepisach prawa – i w tym znaczeniu, jakie zostało tym zwrotom nadane przez te przepisy.
Poprzez użycie w umowie potocznego terminu „zerwanie umowy”, sąd może mieć wątpliwość, czy jest to wypowiedzenie, czy odstąpienie od umowy.
Jak formułować pojęcia w umowie? Czy umowa powinna zawierać słowniczek pojęć?
Na egzaminie zawodowym nie należy tworzyć definicji, które są już zapisane w przepisach powszechnie obowiązującego prawa. Ponieważ ustawy zawierają definicje zdecydowanej większości instytucji, które są potrzebne do sporządzenia umowy, nowe definicje powinno się tworzyć tylko w wyjątkowych okolicznościach.
Jeżeli Kodeks cywilny mówi nam, co to jest mienie, to nie musimy już definiować tego pojęcia.
W obrocie gospodarczym umowy często obejmują osobne paragrafy, które zawierają spis użytych w nich definicji. Na egzaminie nie zalecam tego rodzaju praktyki, chyba że zadanie egzaminacyjne wyraźnie tego od nas wymaga (wskazując, że strony ustaliły, że dane pojęcie rozumieją w określony sposób, inny niż w przepisach prawa).
Jak podzielić umowę? Jakich jednostek systematyzacyjnych użyć?
Umowę powinniśmy podzielić według własnego uznania, jednak zalecam podział na paragrafy (§), te na punkty, litery i myślniki. Są to najbardziej popularne jednostki systematyzacyjne w umowach i wielu prawników (w tym członków komisji egzaminacyjnych) jest do nich przyzwyczajonych.
Czy powinniśmy nazywać jednostki systematyzacyjne w umowie? Czy trzeba je numerować?
Jeżeli prawidłowo nazwiemy jednostki systematyzacyjne w umowie, to oceniający naszą pracę nie obniży nam oceny przez sam fakt ich nazwania. Nie jest również błędem brak nazw jednostek systematyzacyjnych w umowie.
Należy natomiast podać numer porządkowy danej jednostki systematyzacyjnej, np. „§ 1”, „§ 2”. Ma to znaczenie w przypadku powoływania się w sądzie na dany fragment umowy. Musimy mieć wówczas możliwość odpowiedniego sprecyzowania fragmentu umowy, na który powołujemy się przed sądem. Dlatego numerowanie jednostek systematyzacyjnych w umowie jest konieczne.
Jak napisać umowę w formie aktu notarialnego?
Umowę w formie aktu notarialnego piszemy tak, jakbyśmy przygotowywali umowę w formie pisemnej – z tym, że na początku pracy należy zawrzeć informację że umowa wymaga formy aktu notarialnego. Należy sprawdzić, czy zadanie egzaminacyjne daje nam jakieś szczególne polecenia w przypadku takiej umowy. Do tej pory umowa w formie aktu notarialnego nie pojawiła się na egzaminach zawodowych.
Ponadto będzie tylko jeden egzemplarz umowy, który zostaje u notariusza. Strony mają prawo do pobierania wypisów umowy w formie aktu notarialnego.